Tên di sản : Đình Thạch Lễ

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 4830/QĐ-UBND

Giới thiệu

Đình làng Thạch Lễ toạ lạc ở trung tâm làng quay mặt về hướng Nam, phía trước đình có một giếng cổ, xưa kia là giếng đất, năm 1957, giếng được kè đá và bao ghạch phía trên.

Về quy mô kiến trúc:

Theo thứ tự từ ngoài vào trong đình làng Thạch Lễ gồm có các công trình

Sân đình được lát gạch thẻ (20cm x 10cm), khuôn viên quanh sân được xây tường cũng bằng gạch thẻ.

Kiến trúc của đình:

Trước khi vào trong nội đình, chúng ta đi qua thềm. Thềm cao hơn sân 0,2m phía ngoài được lát đá phiến; có rất nhiều phiến, phiến dài nhất là 1m, rộng 55m, đầy 0,2m, phiến ngắn nhất dài 0,5m, rộng 0,3m. Phần còn lại của thềm được lát gạch đất nung (20 x 20cm).

Đình Thạch Lễ ngày xưa không có cửa. Năm 1980, nhân dân đã xây tường long cốt và lắp cửa ra vào. Hiện nay, đình gồm có ba cửa ra vào ở ba gian: gian thứ nhất, gian thứ ba và gian thứ năm. Còn lại gian thứ hai và thứ tư lắp cửa sổ. Hệ thống cửa ở đây đều là cửa tạm.

Kiến trúc đình Thạch Lễ gồm có 5 gian 6 vì kèo được làm đăng đối nhau: Vì thứ nhất đăng đối vì thứ 6, vì thứ 2 đăng đối vì thứ 5, vì thứ 3 với vì 4.

Vì thứ nhất và vì 6 là vì kèo đơn giản, kèo suốt được gác lên tường đốc, không có cột, đầu trên của kèo được bắt giao nguyên với nhau để đỡ thượng lương (kết cấu vì kèo này chỉ là bảo vệ đòn tay (hoành tải) để không cho đòn tay tiếp xúc trực tiếp vào tường).

Vì thứ 2 và 5 đăng đối nhau, mỗi vì có 5 hàng cột, trong đó có 2 cột cái, 2 cột quân (một cột quân đứng giữa tường long cốt) và một cột hiên bằng gạch. Liên kết bộ vì từ cột hiên đến cột quân trước là con ngang (xà ngang), con ngang được xoi bên thuận với gờ chỉ rõ và một bên để trơn không có gờ. Liên kết cột long cốt với cột cái trước là con ngang. Con ngang một đầu được gắn vào vào đầu cột long cốt, một đầu gắn vào thân cột cái. Trên con ngang là kẻ bẩy. Kẻ bẩy được xoi gờ chỉ rõ ràng sắc nét, trên bẩy là ván mê (ván dong).

Liên kết vì kèo còn có hệ thống cột cái. Hai cột cái ở hai bên được liên kết với nhau bằng quá giang. Trên quá giang là bộ vì trồng rường giá chiêng; mỗi bên gồm có 2 con rường khắc hoa văn hình lá sen; Trụ trốn đầu dưới đặt trên bát đấu; Bát đấu nằm trên quá giang, đầu trên đỡ xà bụng lợn, hai đầu xà được xoi hoa tiết hoa văn hình cánh sen.

Từ cột quân đến tường hậu là kẻ bẩy. Kẻ bẩy một đầu gắn vào cột quân, đầu còn lại gác lên tường, trên bẩy là ván dong. Vì thứ 3 và thứ 4 đăng đối nhau và có kết cấu tương tự như vì thứ 2 và thứ 5, tuy nhiên, 2 bộ vì này là 2 vì chính của đình nên xà nách, kẻ chuyền, kẻ bẩy, con rường, điều được xoi chỉ cả hai mặt. Tất cả các gian đều có chiều rộng bằng nhau. Riêng gian giữa rộng hơn một chút.

Nhìn chung, đình Thạch Lễ tuy không phải là một ngôi đình lớn, nhưng qua kết cấu kiến trúc cũng như kỹ thuật chạm khắc, xoi chỉ, chọ thấy ngôi đình còn gìn giữ được khá nguyên vẹn các yếu tố gốc của công trình. Vì vậy, đình Thạch Lễ cũng là một trong những công trình kiến trúc gỗ cό một dáng vẻ riêng trong nền kiến trúc truyền thống của dân tộc.

Ở phía trước đình có một Giếng nước hình vuông được kè bờ, phần âm (dưới nước) được kè bằng đá, phần nổi trên bằng gạch thẻ. Giếng có hình vuông có diện tích giếng là 100m2. Phần sân (nền) được lát bằng gạch rộng 2m, chiều dài khắp ba mặt của giếng, mặt còn lại không lát, không bao. Phía ngoài 3 mặt được bao bằng gạch, tổng diện tích của khuôn viên giếng là 236m, đây cũng là một công trình làm tăng thêm vẻ cổ kính của ngôi đình với truyền thống làng Việt xưa: cây đa, giếng nước, sân đình.

Hiện vật trong di tích:

Hiện vật cổ còn lại:

Mâm bồng: 3 cái.

Ống đựng hương hoa: 2 cái.

Đài đựng nước: 3 cái.

Chân cắm lọng bằng đá: 1 cái.

Đài đựng nước (rượu): 3 cái.

Hiện vật mới đưa vào:

Bát hương sứ: 4 cái.

Chân đèn: 2 cái.